Zadbaj o filtr swojego organizmu - 11 marca Światowy Dzień Nerek

Nerki, choć niewidoczne, i rzadko kiedy dające wyraźny sygnał, że dzieje się z nimi coś niepokojącego, to najważniejszy filtr organizmu człowieka. Zwane są czasem „chemikiem ustroju”. W drugi czwartek marca przypada Światowy Dzień Nerek – warto więc przypomnieć jaką funkcję pełnią i jak o nie dbać.

Nerki to swojego rodzaju „oczyszczacz organizmu” – jego najważniejszy organ wydalniczy. Dbają o prawidłowy stan płynów ustrojowych oraz filtrowanie i zatrzymywanie składników przydatnych do codziennego funkcjonowania organizmu oraz usuwane tych zbędnych.

Odbywa się w nich wiele procesów chemicznych, których celem jest odkwaszenie organizmu, wydalenie z niego elektrolitów i nadmiaru wody. Zbędne produkty przemiany materii, toksyny i metabolity leków, czyli to wszystko, czego organizm nie potrzebuje i powinien się pozbyć, wydalane są razem z wytwarzanym w nerkach moczem. Dlatego tak ważne jest m.in. by nie odwlekać regularnego chodzenia do toalety, by mocz nie zalegał w nerkach.

Nerki odgrywają także ważną rolę w gospodarce hormonalnej - wytwarzają trzy ważne hormony: reninę (regulującą ciśnienie tętnicze krwi), z której wskutek kolejnych przemian powstaje aldosteron – hormon, regulujący ciśnienie tętnicze, gospodarkę sodowo-potasową i kwasowo-zasadową ustroju. Trzecim hormonem wytwarzanym w nerkach jest erytropoetyna, która kontroluje szpik kostny w zakresie wytwarzania krwinek czerwonych. 

Tak ważna, szczególnie w naszej szerokości geograficznej, witamina D jest aktywowana właśnie przez nerki. Same tabletki nie wystarczą. A zatem, jeśli nerki nie pracują prawidłowo, nie ma szans na aktywną witaminę D, która pozytywnie wpływa m.in. na stan naszych kości i ogólne samopoczucie. 

CHOROBY NEREK
Jedną z poważniejszych i najczęstszych chorób nerek jest przewlekła choroba nerek (PChN). Rozwija się stopniowo i jest niestety nieodwracalna. Dlatego tak ważna jest nasza czujność i badania profilaktyczne. Według danych Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego choruje na nią 11-13% społeczeństwa, a większość przypadków pozostaje nierozpoznana. O tym, że pacjent choruje na PChN dowiadujemy się często zbyt późno, gdy już nastąpi ciężka niewydolność nerek, ponieważ PChN jest niestety chorobą bardzo skąpoobjawową. Częste i łatwe męczenie się, nietolerancja wysiłku to objawy zbyt ogólne i niezbyt charakterystyczne, są więc często ignorowane przez pacjentów. Większość z nich stawia wówczas na choroby serca czy innego narządu.
PChN jest niestety często już skutkiem innych ogólnoustrojowych chorób - cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, otyłości, zaawansowanej miażdżycy, czy po prostu… wieku. 

KIEDY BYĆ SZCZEGÓLNIE CZUJNYM?

Cukrzyca
Nefropatia cukrzycowa, to tzw. cukrzycowa choroba nerek – dotyczy ok 40% chorujących i może nieuchronnie prowadzić do rozwoju przewlekłej choroby i niewydolności nerek. Jej przyczyną jest znacznie podwyższone stężenie glukozy we krwi. A zatem dbajmy o poziom cukru we krwi!

Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze towarzyszy ponad 50% osób, u których stwierdza się nieprawidłowe działanie nerek. Może ono uszkodzić naczynia krwionośne i ograniczyć tym samym transport krwi do nerek. Powoduje to, że nerki nie mogą sprawnie usuwać z organizmu nadmiaru wody, co w konsekwencji powoduje wzrost objętości płynów w naczyniach krwionośnych, a tym samym jeszcze większy wzrost ciśnienia krwi.

Obrzęki
Wystąpienie obrzęków, najczęściej na nogach lub innych części ciała powinno być już alarmujące. Inne symptomy to przewlekłe zmęczenie, nudności, bóle głowy oraz świąd skóry. Obrzęki mogą być oznaką, że nerki i ich funkcje filtrujące w kłębuszkach nerkowych nie działają prawidłowo. Do moczu przedostaje się albumina - białko, które we krwi odpowiada m.in. za utrzymanie wody. Jeżeli przez nieszczelne nerki przedostanie się ono z krwi do moczu, to woda, która powinna pozostać w naczyniach krwionośnych jako składnik krwi, zaczyna przedostawać się do tkanek, powodując ich obrzmienie. 

Sport i dieta wysokobiałkowa
Osoby uprawiające sporty siłowe spożywają często większe ilości produktów zawierających aminokwasy i białka, by zbudować odpowiednią masę mięśniową. Dieta proteinowa wiąże się z dużo większą zawartością azotowych produktów ubocznych, które muszą zostać usunięte wraz z moczem, 
a dodatkowa podanie białka oznacza konieczność bardziej intensywnej pracy nerek.

Ciąża
Nieprawidłowe funkcjonowanie nerek zagraża zarówno ciężarnej, jak i dziecku. Dodatkowo u ok. 10% ciężarnych występuje nadciśnienie tętnicze, co jest niebezpieczne, ponieważ razem z białkomoczem (duża ilość białka w moczu), towarzyszącemu zaburzeniu pracy nerek, może prowadzić do stanu przedrzucawkowego (jedna z głównych przyczyn zahamowania wzrostu dziecka podczas ciąży).

Rodzinne obciążenie
Jeżeli w najbliższej rodzinie występują schorzenia nerek – należy szczególnie o nie dbać i wykonywać profilaktyczną diagnostykę.

JAK DBAĆ O NERKI?
To tak oczywiste, że brzmi jak truizm – poprzez zdrowy styl życia, regularne i dobrze zbilansowane posiłki, odpowiednie nawodnienie organizmu (ok. 1,5 l wody dziennie), codzienną aktywność fizyczną.
Oprócz tego podstawą w profilaktyce są badania diagnostyczne – w większości podstawowe i niekosztowne - pomiary ciśnienia tętniczego krwi, badanie ogólne moczu oraz morfologia. W przypadku podejrzenia niewydolność nerek, należy wykonać badanie krwi z oznaczeniem poziomu kreatyniny. Pokaże ono czy i jak pracują i filtrują nerki. 

Tegorocznym obchodom Światowego Dnia Nerek przyświeca hasło “Jak żyć dobrze z przewlekłą chorobą nerek?”. Aby dobra jakość życia z PChN była możliwa, zdaniem ekspertów należy przede wszystkim usunąć przyczynę choroby nerek i dobrze kontrolować cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze. Obchody Światowego Dnia Nerek zostały zainicjowane w 2006 r.  przez Międzynarodowe Towarzystwo Nefrologiczne i Międzynarodową Federacji Fundacji Nerek.